De situatie in Myanmar (Burma) was al zeer zorgelijk, maar na de coup van 1 februari 2021
zijn de omstandigheden nog verder verslechterd. De militaire junta trekt zich niets aan van
de meest elementaire mensenrechten: mannen, vrouwen en zelfs kinderen worden
willekeurig opgepakt en in de gevangenis gegooid. Daar moeten ze onder vreselijke
omstandigheden zien te overleven. Sommigen worden gemarteld en vermoord.
De Myanmarese mensenrechtenorganisatie Assistance Association for Political Prisoners
(AAPP) probeert uit alle macht het lot van deze gevangenen te verbeteren. Dat doet zij
vanuit Thailand, vóór de coup opereerde ze vanuit Rangoon (Myanmar, gesloten na de
coup). AAPP geeft elke dag een update van de situatie.
Sinds de coup zijn er volgens AAPP meer dan 2750 mensen door de junta gedood, van wie
867 in gevangenschap (per 19 januari 2023). Meer dan 13.000 mannen en vrouwen zitten op
dit moment in de gevangenis: bijna vierhonderd van hen zijn kinderen. Via de website van
AAPP zijn de namen te vinden van alle slachtoffers en de omstandigheden waaronder ze zijn
vermoord: https://airtable.com/shrYUbzQe1hKXQ68x/tblswChRJGSzJWr7k
Zo is Khin Mar La Win, moeder van drie kinderen, op 19 maart 2021 op straat door militairen
neergeschoten, nadat ze op haar knieën had gesmeekt om haar niet te arresteren. De
volgende dag kreeg haar man het bericht dat hij haar lijk kon ophalen. Volgens een getuige
vertoonde haar lichaam sporen van marteling.
Op 10 december 2021 is Soe Naing opgepakt, een freelance fotograaf die foto’s maakte van
een staking in Latha. Drie dagen later, op 13 december 2021, is hij tijdens een verhoor
vermoord. Zo zijn er nog vele andere voorbeelden van Myanmarezen die hun arrestatie niet
hebben overleefd.
Slechte omstandigheden in de gevangenissen
AAPP roept het regime op om alle politieke gevangenen direct en zonder voorwaarden vrij te
laten. Daarnaast wil zij dat de leefomstandigheden in de cellen worden verbeterd. Want de
situatie in de gevangenissen is mensonterend: door gebrek aan goede gezondheidszorg gaan
gevangenen dood, terwijl ze met goede zorg makkelijk gered hadden kunnen worden.
Daarnaast worden er te veel mensen vastgehouden in één cel. Zo zitten er in de Hkamti-
gevangenis bijna 700 gevangenen opgesloten, waar maar ruimte is voor 300 personen.
Het eten en drinkwater zijn bovendien slecht. De gevangenen lijden verder aan ziektes als
malaria, hoge bloeddruk, tbc, dysenterie, cholera, schurft, lepra, suikerziekte en astma.
Bovendien hebben veel gevangenen hiv of aids, veroorzaakt door seksueel misbruik en het
gebruik van vuile naalden. De riolering werkt niet, wat leidt tot overstromingen in de cellen.
Stilstaande plassen water vormen ideale broedplekken voor malariamuggen.
Martelingen
Zeer ernstig zijn de martelingen. Volgens AAPP is martelen de norm geworden onder de
politie en het leger als straf en het verkrijgen van valse bekentenissen. Het gaat onder meer
om het slaan met stokken en kettingen, het toedienen van elektrische schokken, het
onthouden van slaap en water, verkrachting en het opsluiten in isoleercellen. Ook worden er
schijnexecuties en schijnverdrinkingen toegepast (water-boarding).
Studentenleider
AAPP is opgericht op 23 maart 2000, precies elf jaar na de arrestatie van studentenleider
Min Ko Naing, die een prominente rol heeft gespeeld in de opstand van 1988. Hij heeft
negentien jaar in de gevangenis gezeten. Een van de oprichters is Ko Bo Kyi.
AAPP wordt wereldwijd beschouwd als een betrouwbare en geloofwaardige bron van
informatie over de situatie van Myanmarese politieke gevangenen door onder meer de
Verenigde Naties, Amnesty International en Human Rights Watch.
In de missie van AAPP zijn de volgende punten verankerd:
- de onvoorwaardelijke vrijlating van alle politieke gevangenen, hen helpen weer terug
te keren in de maatschappij en ervoor te zorgen dat ze veilig mee kunnen doen in het
democratiseringsproces in Myanmar; - het voorkomen van de schending van mensenrechten en het beschermen van
politieke activisten en het volk van Myanmar tegen schendingen; - doorgaan met het vastleggen van de situatie rondom politieke gevangenen om zo
een betrouwbare en geloofwaardige bron te blijven; - het publiek nationaal en internationaal bewust maken van
mensenrechtenschendingen; - het promoten van burgerrechten en de rechtsorde in Myanmar;
- samenwerken met lokale, regionale en internationale belanghebbenden in het
ontwikkelen van justitiële programma’s om zo nationale verzoening te bevorderen.
APP staat verder (voormalige) politieke gevangenen bij met raad en daad. Ze krijgen
geestelijke bijstand, evenals hun familieleden of andere inwoners van Myanmar die te lijden
hebben onder het bewind van de junta. Samen met de Johns Hopkins University heeft AAPP
daarom een Mental Health Assistance Program (MHAP) opgezet. Dankzij verschillende
therapieën leren slachtoffers sinds 2011 hoe ze kunnen omgaan met depressie, angsten en
trauma’s die ze in gevangenis hebben opgelopen. Meer en meer professionele hulpverleners
worden opgeleid om de voormalige politieke gevangenen en hun familie te kunnen
ondersteunen.
Daarnaast probeert AAPP het bewind in Myanmar te bewegen mensenrechtenverdragen te
ondertekenen. Verder zet AAPP zich in om onderdrukkende wetten aan te passen of te
herroepen.
Zo lang er politieke gevangenen in Myanmar bestaan, is Myanmar geen vrij land. Of, zoals
AAPP zegt over deze gevangenen:
‘They represent the struggle for democracy, human rights, equality and freedom for the
people of Burma. This makes the immediate and unconditional release of all political
prisoners an integral part of Burma’s drive for national reconciliation’.
